ਜੋ ਇਨਸਾਨ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਤਾਕਤ ਨਹੀਂ ਰੋਕ ਸਕਦੀ- ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ

ਪੰਜਾਬੀ ‘ਚ ਇੱਕ ਕਹਾਵਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਚਾਹ, ਉੱਥੇ ਰਾਹ, ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਕੁਝ ਕਰਨ ਦਾ ਸੋਚ ਲਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਕੇ ਹੀ ਸਾਹ ਲਓ। ਖੇਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੁਝ ਇਨਸਾਨ ਅਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਨਾ ਅਪਣਾ ਕੇ ਕੁਝ ਵੱਖਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ ਬਣ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

ਸਾਲ 2009 ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਇੱਕ ਕੰਪਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਅਤੁਲ ਲਿਮਿਟਿਡ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਪੱਛਮ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਿਸਦੇ ਫਲਸਰੂਪ ਉਹ ਸਫਲ ਵੀ ਰਹੇ। ਇਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਅਪਨਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਗ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਉੱਥੋਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਖਜੂਰਾਂ ਦੇ ਬੂਟੇ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸਬਸਿਡੀ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੂਟੇ ਦੀ ਕੀਮਤ 2500 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰਕੇ 225 ਰੁਪਏ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।

ਅਤੁਲ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਟੀਮ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਹਰ ਇੱਕ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਦੌਰਾ ਕਰਦੀ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖਜੂਰਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਖਜ਼ੂਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੀ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੌਰੇ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਜੋ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਜੈਸਲਮੇਰ ਦੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਤਵਾਰੀਵਾਲਾ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਲ 1995 ਤੋਂ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਰੰਡੀ, ਸਰੋਂ, ਪਿਆਜ ਅਤੇ ਕਣਕ ਉਗਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਜਲਦੀ ਅਪਣਾਉਣਾ ਕੋਈ ਆਸਾਨ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਪਹਿਲਾ ਤਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਘਬਰਾ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਅਤੁਲ ਟੀਮ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਦਮ-ਕਦਮ ਉੱਤੇ ਸਾਥ ਦੇਣਗੇ। ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 3 ਹੈਕਟੈਅਰ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਲਈ 465 ਬੂਟੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ, ਜੋ ਕਿ ਖਜ਼ੂਰ ਦੀ ਉਗਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਖੁਨੇਜ਼ੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਖਜੂਰਾਂ ਗੁਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੁਆਦ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਾਕੀਆਂ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਟਾਈ 5 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਬਦੁਲ ਨੇ ਖਜੂਰਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਖੇਤੀ ਜੈਵਿਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਖਜੂਰਾਂ ਪੱਕਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ ਤਾਂ ਵੇਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਖਜ਼ੂਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪੌਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਟਹਿਣੀਆਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੀ ਇੱਕ ਟਾਹਣੀ ਵੀ 800 ਤੋਂ 900 ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਵਿਕਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਬੂਟੇ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ 10 ਟਾਹਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਟਾਹਣੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਚ ਕੇ ਹੀ ਹਰੇਕ ਸਾਲ 8 ਤੋਂ 9 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਕਮਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਲ 2016 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਖਜ਼ੂਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਸਿਖਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਖੇ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਖਰੀਦਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖਜੂਰਾਂ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜਿਸ ਦੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਹੀ ਪੋਖਰਣ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ ਜੋ 125 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਾਣੀ, ਬਿਜਲੀ ਆਦਿ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੰਸਾਧਨ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸਨ।

ਸ਼੍ਰੀ ਅਬਦੁਲ ਦੇ ਨੇ ਇੱਕ ਫਾਰਮ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਅੱਜ ਉਹ ਪਸ਼ੂਪਾਲਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਰਗੀ ਪਾਲਣ, ਬੱਕਰੀ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਡੇਅਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਰੀ ਪਸ਼ੂ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਨਸਲ ਦੇ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ 4 ਤੋਂ 5 ਗਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ 15 ਤੋਂ 20 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ 70-80 ਬੱਕਰੀਆਂ ਅਤੇ 100 ਮੁਰਗੀਆਂ ਵੀ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜੈਵਿਕ ਕੂੜੇ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਬਹੁਤ ਹੀ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਸਾਬਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਆਮਦਨ 10 ਤੋਂ 15 ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਉਪਲੱਬਧੀਆਂ

• ਆਈਸੀਏਆਰ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤੀ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਨ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵੱਲੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਇੰਨੋਵੇਟਿਵ ਫਾਰਮਰ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
• ਰਾਜਸਥਾਨ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ 2016 ਵਿੱਚ ਬੈਸਟ ਐਗਰੀ ਇੰਟਰਪ੍ਰੀਨਿਯੋਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
• 2013 ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ 51000 ਦੇ ਚੈੱਕ ਦੇ ਨਾਲ ਰਾਜ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਪੁਰਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
• 2011-12 ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੱਧਰੀ ਉੱਤੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਯੋਜਨਾ

ਸ਼੍ਰੀ ਅਬਦੁਲ ਖ਼ਜ਼ੂਰਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਸੰਦੇਸ਼

ਸ਼੍ਰੀ ਅਬਦੁਲ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖਜੂਰਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੌਸਮ ਦੇ ਬਦਲਣ ਨਾਲ ਕਦੇ ਵੀ ਬੂਟਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਬਸ ਪੌਦੇ ਦੀ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੋਬ ਕੇ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।