ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਤੋਂ ਕੰਪੋਸਟਰ ਬਣਨ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ- ਗੁਰ ਰਜਨੀਸ਼
ਗੁਰ ਰਜਨੀਸ਼ ਜੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਨਾਂ ਨੇ ਬੈਂਕਿੰਗ ਅਤੇ ਫਾਇਨਾਂਸ ਵਿੱਚ 16 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਵਿੱਚ ਤਜਰਬਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿਟੀ ਗਰੁੱਪ, ਐਚ.ਡੀ.ਐਫ.ਸੀ. ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਐਕਸਿਸ ਬੈਂਕ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। 2019 ਉਹ ਸਾਲ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵਿਚਾਰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਰਿਸਰਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟ ਅਤੇ ਵਰਮੀਕਲਚਰ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ ਵਰਮੀ-ਕੰਪੋਸਟਿੰਗ ਯੂਨਿਟ “ਨੇਚਰਜ਼ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ” ਨਾਮ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਉੱਦਮ ਬਣਾਇਆ।
ਕੀ ਹੈ ਵਰਮੀਕੰਪੋਸਟਿੰਗ: ਇਸ ਦਾ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਹੈ “ਗੰਡੋਇਆਂ ਦੀ ਖੇਤੀ” ਜਿੱਥੇ ਗੰਡੋਏ ਜੈਵਿਕ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ “ਵਰਮੀਕਾਸਟ” ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਲ ਬਾਹਰ ਕੱਢਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਫਾਸਫੋਰਸ, ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਵਰਗੇ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਅਤੇ ਖਣਿਜਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਖਾਦ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਅੱਗੇ ਦਾ ਸਫ਼ਰ: ਗੁਰ ਰਜਨੀਸ਼ ਜੀ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਉਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ‘ਤੇ ਸਨ, ਆਪਣੇ ਅੰਤਮ ਉਪਭੋਗਤਾ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਸਹੀ ਉਤਪਾਦ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਰਿਸਰਚ ਅਤੇ ਖੋਜ ਚਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਕੋਵਿਡ 19 ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੁੱਝ ਪਹਿਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕੀਤੀ ਪਰ ਵੈਬਸਾਈਟ, ਲੋਗੋ ਡਿਜ਼ਾਈਨਿੰਗ, ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ, ਪੈਕਿੰਗ ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਪੈਕਿੰਗ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਪਕਰਣਾਂ ਲਈ ਵਿਕਰੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਵਰਗੇ ਕਈ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕੀਤੇ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਜੂਨ 2020 ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੁੱਝ ਜ਼ਮੀਨ ਠੇਕੇ ‘ਤੇ ਲਈ ਗਈ ਅਤੇ ਕੇਵਲ 15 ਬੈੱਡਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਰਮੀਕੰਪੋਸਟਿੰਗ ਯੂਨਿਟ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ। ਅੰਤ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਉਤਪਾਦਨ, ਪੈਕਿੰਗ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਔਨਲਾਈਨ ਡਿਜੀਟਲ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਮੁਹਿੰਮ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ।
ਕਿਉਂਕਿ ਪਹਿਲੇ ਕੁੱਝ Lots ਵਿੱਚ ਉਤਪਾਦਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤੀ ਸੈਕਟਰ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣਾ ਉਚਿਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਹਿਰੀ ਬਾਗਬਾਨੀ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵਰਮੀਕੰਪੋਸਟ ਦਾ “ਮੁਫ਼ਤ ਨਮੂਨਾ” ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਨਮੂਨੇ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣਾ ਪਤਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਖੁਦ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਬਾਗਬਾਨੀ ਲਈ ਮੁਫਤ ਨਮੂਨੇ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਜਿਸ ਨੂੰ ਟ੍ਰਾਈਸਿਟੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਪਾਰ ਲਈ ਆਰਡਰ ਅਤੇ ਰੈਫਰੈਂਸ ਮਿਲਣ ਲੱਗੇ। ਇਸ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਪਣੇ ਉਤਪਾਦ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ (Amazon/Flipkart/Meesho/Jiomart ਆਦਿ) ‘ਤੇ ਲਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵਧੇ। ਬ੍ਰਾਂਡਿੰਗ ਅਤੇ ਪੈਕਿੰਗ ਬਹੁਤ ਆਕਰਸ਼ਕ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲਿਆ।
ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ: ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਉਪਜਾਊ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਨਾਲ, ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਜਾਨਣ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤੀ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅਧਿਆਪਕ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਸੋਚਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸੋਚਣ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਹੈ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਜੈਵਿਕ ਫੀਡ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਵਰਮੀਕੰਪੋਸਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਨ ਮੁਕਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਧੀ ਹੈ। ਗੁਰ ਰਜਨੀਸ਼ ਜੀ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਉਤਪਾਦ ਬਣਾਏ ਜੋ ਟਿਕਾਊ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ/ਬਾਗਬਾਨੀ ਦੇ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ ਵਿਕਲਪ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪੇ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਸਾਨ ਫਾਰਮ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ, ਨਵੀਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ “ਪੰਜਾਬ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟਿੰਗ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਂਦਰ” ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ।
ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬਣਾਉਣਾ, ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਭੋਜਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟਿੰਗ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਂਦਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਯੂਨਿਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਉਚਿਤ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਗੰਡੋਏ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਉਤਪਾਦਨ ਤੱਕ ਵਰਮੀਬੈੱਡ, ਟੋਏ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਚਿਤ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।
ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੋਹਾਲੀ ਫਾਰਮ ਵਿਖੇ ਹਰ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੇਕਰ ਕਿਸਾਨ ਅਤੇ ਲੋਕ ਵਰਮੀਕੰਪੋਸਟਿੰਗ ਦੇ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੁਫਤ ਸਿਖਲਾਈ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਰਮੀ ਕੰਪੋਸਟਿੰਗ ਯੂਨਿਟਾਂ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਵੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ 500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਖੇਤੀ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋ-ਬੋਨੋ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਕੋਲ ਘਰਾਂ, ਰਿਜ਼ੋਰਟਾਂ, ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ, ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਸੁਸਾਇਟੀਆਂ, ਕਿਸਾਨਾਂ, ਨਰਸਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਟਲਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨਗੇ।
ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਲਈ ਅਸਲ ਜੈਵਿਕ ਇਨਪੁਟ ਉਤਪਾਦ, ਹੱਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਬਾਗਬਾਨੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਘਰੇਲੂ ਨਾਮ ਬਣਨ ਲਈ ਇੱਕ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਲੀਡਰ ਬਣਨਾ।
ਮਿਸ਼ਨ
ਵਿਆਪਕ ਜੈਵਿਕ ਇਨਪੁਟਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਕਰ ਦੇਣਾ ਹੈ ਲਈ ਜੋ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮਹੱਤਵ
- ਕੁੱਲ ਇਕਸਾਰਤਾ
- ਗੁਣਵੱਤਾ ਪ੍ਰਤੀ ਪੂਰਨ ਵਚਨਬੱਧਤਾ
- ਕੁਦਰਤ ਪ੍ਰਤੀ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ
- ਅਸੀਂ ਜੋ ਹਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਮਝੌਤਾ ਨਹੀਂ
ਵਚਨਬੱਧਤਾ
- ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਸਲ ਜੈਵਿਕ ਇਨਪੁਟ ਉਤਪਾਦ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ।
- ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਅਤੇ ਸਫਲ ਵਪਾਰਕ ਮਾਡਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਜੋ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ।
- ਕੁਦਰਤੀ, ਟਿਕਾਊ, ਜੈਵਿਕ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਜੋ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ।
- ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਦਮਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ।
