ਬਰਸੀਮ ਇੱਕ ਜਲਦੀ ਵਧਣ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਵੱਧ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਦੀ ਫਸਲ ਹੈ।ਇਸਦੇ ਫੁੱਲ ਪੀਲੇ-ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਬਰਸੀਮ ਨੂੰ ਇਕੱਲਿਆਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਚਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਵੀ ਉਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਇਸਨੂੰ ਵਧੀਆ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲਾ ਅਚਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਰਾਈ ਘਾਹ ਜਾਂ ਜਵੀਂ ਨਾਲ ਰਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਦਰਮਿਆਨੀ ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਣ ਵਾਲੀ ਫਸਲ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਹਲਕੀਆਂ ਮੈਰਾ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ,ਭੌਤਿਕ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਿਕ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਦੀ ਹੈ।

BL 1 :-  ਇਹ ਜਲਦੀ ਉੱਗਣ ਵਾਲੀ ਦਰਮਿਆਨੀ ਕਿਸਮ ਹੈ।ਇਸਦਾ ਬੂਟਾ ਵਧੀਆ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ,ਜੋ ਮਈ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਫਤੇ ਤੱਕ ਵੀ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਦਾ ਹਰਾ ਚਾਰਾ 380 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

BL 10:- ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ਜੋ ਜੂਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਦੜਵਾੜੇ ਤੱਕ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।ਇਹ ਤਣੇ ਦੇ ਗਲਣ ਰੋਗ ਨੂੰ ਸਹਾਰਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਝਾੜ 410 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

BL 42 :- ਇਹ ਜਲਦੀ ਉੱਗਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਜੰਮ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਇਹ ਕਿਸਮ ਤਣੇ ਦੇ ਗਲਣ ਵਾਲੇ ਰੋਗ ਨੂੰ ਸਹਾਰਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ।ਇਸ ਦਾ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਜੂਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫਤੇ ਤੱਕ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਦਾ ਝਾੜ 440 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੈ।

BL 43: ਇਹ ਅਗੇਤੀ ਪੱਕਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ਇਸ ਦੇ ਹਰੇ ਚਾਰੇ ਦੀ ਔਸਤਨ ਪੈਦਾਵਾਰ 390  ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆ ਕਿਸਮਾਂ:

Mescavi: ਇਹ ਕਿਸਮ ਸੀ ਸੀ ਐਸ , ਹਿਸਾਰ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਉਪਜਾਊ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 

Wardan: ਇਹ ਕਿਸਮ ਆਈ ਜੀ ਐਂਫ ਆਰ ਆਈ , ਝਾਂਸੀ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਉਪਜਾਊ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 

BL 22: ਇਹ ਕਿਸਮ ਪੀ ਏ ਯੂ , ਲੁਧਿਆਣਾ  ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਖੁਸ਼ਕ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

HFB 600: ਇਹ ਕਿਸਮ ਸੀ ਸੀ ਐਸ , ਹਿਸਾਰ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਉਪਜਾਊ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

BL 180:  ਇਹ ਕਿਸਮ ਪੀ ਏ ਯੂ , ਲੁਧਿਆਣਾ  ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ.ਇਹ ਉਪਜਾਊ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਲਈ ਜਮੀਨ ਪੱਧਰੀ ਹੋਣ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਫਸਲ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਜਮੀਨ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਜਿਆਦਾਂ ਦੇਰ ਖੜਾ ਨਹੀ ਰਹਿਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।  ਹਰੇਕ ਵਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਹਾਗਾ ਫੇਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਖਾਦਾਂ ( ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ)

ਤੱਤ ( ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ)                                                                                 

 ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ,ਫਾਸਫੋਰਸ 10:30 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ (ਯੂਰੀਆਂ 22 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਸਿੰਗਲ ਸੁਪਰਫਾਸਫੇਟ 185 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ) ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਪਾਉ।.

ਬੂਈਂ ਬਰਸੀਮ ਦਾ ਖਤਰਨਾਕ ਨਦੀਨ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਫਲੋਕਲਾਰਾਲਿਨ  400 ਮਿ.ਲੀ. ਨੂੰ 200 ਲੀ. ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ  ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ।

ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ ਹਲਕੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ 3-5 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ 6-8 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਲਗਾਓ।ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ 10-15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਕਫੇ 'ਤੇ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ 8-10 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਕਫੇ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਲਗਾਓ।

• ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਤੇ ਰੋਕਥਾਮ

ਛੋਲਿਆਂ ਦੀ ਸੁੰਡੀ:- ਇਹ ਫਸਲ ਦੇ ਦਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੀ ਹੈ।ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਫਸਲ ਨੂੰ ਟਮਾਟਰ, ਛੋਲੇ ਅਤੇ ਪਿਛੇਤੀ ਕਣਕ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਨਾ ਬੀਜੋ।ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਕਲੋਰਐਂਟਰਾਨੀਲੀਪਰੋਲ 18.5 SC (Chlorantraniliprole 18.5SL) @ 50 ਮਿ.ਲੀ. ਜਾਂ ਸਪਿਨੋਸੈੱਡ 48 ਐੱਸ ਸੀ (Spinosad 48SC) @ 60 ਮਿ.ਲੀ. ਨੂੰ 80-100 ਲੀ. ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ।

• ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੇ ਰੋਕਥਾਮ

ਤਣੇ ਦਾ ਗਲਣਾ :- ਇਹ ਰੋਗ ਉੱਲੀ ਕਰਕੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਤਣਾ ਗਲ਼ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਤਣੇ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੀ ਉੱਲੀ ਜੰਮ ਜਾਂਦੀ ਹੈ| ਇਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਲਈ Carbendazim 400 ਗ੍ਰਾਮ ਨੂੰ 200 ਲੀਟਰ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ | ਨੁਕਸਾਨੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਖੇਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸਿੱਟ ਦਿਓ |

ਫ਼ਸਲ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ 30 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਵੱਢਣ ਯੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ 40 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਕਫ਼ੇ ਅਤੇ ਬਸੰਤ 'ਤੇ 30 ਦਿਨਾਂ ਤੇ ਕਟਾਈ ਕਰੋ।ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਆਚਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸਨੂੰ 20% ਮੱਕੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
 

1.Punjab Agricultural University Ludhiana

2.Department of Agriculture

3.Indian Agricultural Research Instittute, New Delhi

4.Indian Institute of Wheat and Barley Research

5.Ministry of Agriculture & Farmers Welfare