ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵਾਲੀ ਫਸਲ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਊਸ ਜਾਂ ਛਾਂ-ਦਾਰ ਨੈੱਟ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਸਵੀਟ ਪੈੱਪਰ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਖਣਿਜਾਂ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਏ ਅਤੇ ਸੀ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਕੱਦ 75 ਸੈ.ਮੀ. ਤੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਚਿੱਟੇ ਜਾਂ ਜਾਮਣੀ ਰੰਗ ਦੇ ਫੁੱਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਫਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਖੁੱਲੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਔਸਤਨ ਝਾੜ 83-165 ਕਿਲੋ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ 415-500 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਾਂਤ ਪੰਜਾਬ, ਬੰਗਲੌਰ, ਪੂਨੇ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਹਨ। ਕੇਰਲਾ, ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ, ਗੁਜਰਾਤ, ਗੋਆ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਖੇਤੀ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਫਸਲ ਲਈ 18-35° ਸੈਲਸੀਅਸ ਤਾਪਮਾਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਚੀਕਣੀ ਤੋਂ ਦੋਮਟ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਤੱਕ ਉਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੁੱਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਤੇਜ਼ਾਬੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸਹਾਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਪਜਾਊ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ ਰੇਤਲੀ-ਦੋਮਟ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਦਾ pH 6-7 ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

Bomby (red color): ਇਹ ਛੇਤੀ ਪੱਕਣ ਵਾਲੀ ਫਸਲ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪੌਦੇ ਲੰਬੇ, ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਾਖਾਂ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਫਲ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਫਲ ਗੂੜੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਪੱਕਣ ਤੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਫਲਾਂ ਦਾ ਔਸਤਨ ਭਾਰ 130-150 ਗ੍ਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਸਟੋਰ ਕਰਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਦੂਰੀ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਵੀ ਉਚਿੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

Orobelle (yellow color): ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਠੰਡੇ ਜਲਵਾਯੂ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਫਲ ਲਗਭਗ ਵਰਗਾਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਛਿਲਕਾ ਦਰਮਿਆਨਾ-ਮੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਫਲ ਪੱਕਣ ਤੇ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਔਸਤਨ ਭਾਰ 150 ਗ੍ਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਰੋਧਕ ਕਿਸਮ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਖੁੱਲੇ ਖੇਤ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਊਸ ਦੋਨੋਂ ਜਗ੍ਹਾ ਉਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

Indra (green): ਇਹ ਕਿਸਮ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਦਿਖਣ ਵਿੱਚ ਝਾੜੀਆਂ ਵਰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪੱਤੇ ਗੂੜੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਅਤੇ ਸੰਘਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਫਲਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਗੂੜਾ ਹਰਾ ਅਤੇ ਔਸਤਨ ਭਾਰ 170 ਗ੍ਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਫਲ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ 50-55 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਬਣਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਸਟੋਰ ਕਰਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਦੂਰੀ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਵੀ ਉਚਿੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ

California Wonder, Chinese Giant, World Beater, Yolo Wonder Bharat, Arka Mohini, Arka Gaurav, Arka Basant, Early Giant. Bullnose, King of North, Ruby King ਆਦਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ ਦੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ।

ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਖੇਤ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਿਆਰ ਕਰੋ। ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੁਰਭੁਰਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, 5-6 ਵਾਰ ਵਹਾਈ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੁਹਾਗਾ ਫੇਰੋ। ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਸਮੇਂ ਰੂੜੀ ਦੀ ਖਾਦ ਜਾਂ ਕੰਪੋਸਟ ਖਾਦ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ ਮਿਲਾਓ।

ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ
ਇਸਦੇ ਬੀਜ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਅਕਤੂਬਰ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਬੀਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰੋਪਣ ਅੱਧ-ਫਰਵਰੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਗੇਤੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਲਈ ਬੀਜ ਅੱਧ-ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਬੀਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰੋਪਣ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਫਾਸਲਾ
ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚਲਾ ਫਾਸਲਾ 50 ਸੈ.ਮੀ. ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚਲਾ ਫਾਸਲਾ 40 ਸੈ.ਮੀ. ਰੱਖੋ।

ਬੀਜ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ
ਬੀਜ ਨੂੰ 2-4 ਸੈ.ਮੀ. ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਤੇ ਬੀਜੋ।

ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਢੰਗ
1. ਪਲਾਸਟਿਕ ਸ਼ੀਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਸੁਰੰਗੀ ਖੇਤੀ: ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ ਦੀ ਅਗੇਤੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਲੈਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਫਸਲ ਨੂੰ ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਅੱਧ-ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਬਿਜਾਈ 2.5 ਮੀਟਰ ਚੌੜੇ ਬੈੱਡਾਂ ਤੇ ਦਸੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਾਸਲਾ 130 ਸੈ.ਮੀ. ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚਲਾ ਫਾਸਲਾ 30 ਸੈ.ਮੀ. ਰੱਖੋ। ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 45-60 ਸੈ.ਮੀ. ਲੰਬੇ ਸਹਾਇਕ ਡੰਡੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਓ। ਖੇਤ ਨੂੰ ਸਹਾਇਕ ਡੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਗੱਡ ਕੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਸ਼ੀਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ (100 ਗੇਜ ਮੋਟਾਈ ਵਾਲੀ) ਨਾਲ ਢੱਕ ਦਿਓ। ਇਸ ਸ਼ੀਟ ਨੂੰ ਫਰਵਰੀ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰੀ ਮੌਸਮ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੇ ਹਟਾ ਦਿਓ।

2. ਟੋਏ ਪੁੱਟ ਕੇ ਬੀਜ ਲਗਾ ਕੇ ਵੀ ਇਸਦੀ ਖੇਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਬੀਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ
200-300 ਗ੍ਰਾਮ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਲਈ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।

ਬੀਜ ਦੀ ਸੋਧ
ਮਿੱਟੀ 'ਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਥੀਰਮ ਜਾਂ ਕਪਤਾਨ, ਸੈਰੇਸਨ ਆਦਿ@ 2 ਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਧੋ।

ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਨਰਸਰੀ ਬੈੱਡ ਤਿਆਰ ਕਰੋ। ਨਵੇਂ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉਗਾਉਣ ਲਈ 300x60x15 ਸੈ.ਮੀ. ਦੇ ਬੈੱਡ ਬਣਾਓ। ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਬੈੱਡਾਂ 'ਤੇ ਬੀਜੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਪਤਲੀ ਪਰਤ ਨਾਲ ਢੱਕ ਦਿਓ। ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਉਚਿੱਤ ਪੁੰਗਰਾਅ ਲਈ ਹਲਕੀ ਸਿੰਚਾਈ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੋ।

ਨਵੇਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ 4-5 ਪੱਤੇ ਨਿਕਲਣ 'ਤੇ ਰੋਪਣ ਕਰੋ। ਨਵੇਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਲਗਾਓ। ਇਸਦੀ ਪਨੀਰੀ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਬੱਦਲਵਾਹੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਨੀਰੀ ਲਈ 50-60 ਦਿਨ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।

ਪਨੀਰੀ ਪੁੱਟਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਰਸਰੀ ਬੈੱਡਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਿਓ, ਤਾਂ ਜੋ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੁੱਟਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।

ਖਾਦਾਂ(ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ)

ਤੱਤ(ਕਿਲੋ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ)

 
ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਸਮੇਂ, 20-25 ਟਨ ਰੂੜੀ ਦੀ ਖਾਦ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਓ। ਰੂੜੀ ਦੀ ਖਾਦ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ 50 ਕਿਲੋ(ਯੂਰੀਆ 110 ਕਿਲੋ), ਫਾਸਫੋਰਸ 25 ਕਿਲੋ(ਸਿੰਗਲ ਸੁਪਰ ਫਾਸਫੇਟ 175 ਕਿਲੋ) ਅਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ 12 ਕਿਲੋ(ਮਿਊਰੇਟ ਆਫ ਪੋਟਾਸ਼ 20 ਕਿਲੋ) ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਪਾਓ।

ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਫਾਸਫੋਰਸ ਦੀ ਪੂਰੀ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੀ 1/3 ਮਾਤਰਾ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੋਪਣ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਓ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਬਚੀ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੋ ਬਰਾਬਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਓ, ਪਹਿਲਾ ਹਿੱਸਾ ਰੋਪਣ ਤੋਂ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਰੋਪਣ ਤੋਂ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ।

ਫਸਲ ਦੀ ਵਧੀਆ ਪੈਦਾਵਾਰ ਲਈ, ਸਹੀ ਅੰਤਰਾਲ ਤੇ ਗੋਡੀ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਰੋਪਣ ਤੋਂ 2-3 ਹਫਤੇ ਬਾਅਦ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਚੜਾਉਣ ਨਾਲ ਨਦੀਨਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਗੋਡਾਈ ਰੋਪਣ ਤੋਂ 30 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਗੋਡੀ ਰੋਪਣ ਤੋਂ 60 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਕਰੋ।
 

ਬੀਜ ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਸਿੰਚਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਅਗਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਰੋਪਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰੋ। ਖੁਸ਼ਕ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੇ-ਖੁਸ਼ਕ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਅੰਤਰਾਲ 'ਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

• ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ
  

ਉਖੇੜਾ ਰੋਗ: ਇਹ ਫੰਗਸ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਨਵੇਂ ਪੌਦਿਆਂ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਤਣੇ ਦੇ ਧੱਬੇ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁੰਗੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ 4-5 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾੜੇ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਰੋਕਥਾਮ: ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਬੋਰਡਿਓਕਸ ਘੋਲ 0.5-1.0% ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਕੋਪਰ ਆਕਸੀਕਲੋਰਾਈਡ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਲਾਈਟੋਕਸ ਜਾਂ ਫਾਇਟੋਲਨ ਦੀ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ।

ਐਂਥਰਾਕਨੌਸ: ਇਹ ਇੱਕ ਫੰਗਸ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਤਣੇ, ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਫਲਾਂ ਤੇ ਗੂੜੇ ਅਤੇ ਗੋਲ ਧੱਬੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੀਜਾਂ ਤੇ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਧੱਬੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਨੁਕਸਾਨੇ ਪੌਦੇ ਪੱਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਧੇਰੇ ਨਮੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਰੋਕਥਾਮ: ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਸੋਧ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੋ। ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਥੀਰਮ 0.2% ਜਾਂ ਬਰੇਸਿਕੋ 0.2% ਨਾਲ ਸੋਧ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਹਮਲਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਡਾਈਥੇਨ(ਐੱਮ-45) ਜਾਂ ਬਲਾਈਟੋਕਸ 0.4% ਜਾਂ ਡਾਈਫੋਲਟਨ 0.2% ਦੀ ਸਪਰੇਅ 15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਫਾਸਲੇ ਤੇ ਕਰੋ।

ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਸਫੇਦ ਧੱਬੇ: ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਪੱਤਿਆਂ ਤੇ ਸਫੇਦ ਰੰਗ ਦਾ ਪਾਊਡਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪੌਦੇ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਰੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੱਤੇ ਝੜਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਰੋਕਥਾਮ: ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਸਲਫੈੱਕਸ 0.2% ਜਾਂ ਟ੍ਰਾਈਡਮੋਰਫ 0.2% ਦੀ ਸਪਰੇਅ 15 ਦਿਨ ਦੇ ਫਾਸਲੇ ਤੇ ਕਰੋ।

ਸੋਕਾ: ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਫਲ ਅਤੇ ਪੱਤੇ ਬੜੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸੁੱਕਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਰੋਕਥਾਮ: ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਚਾਅ ਲਈ 15 ਕਿਲੋ ਬਲੀਚਿੰਗ ਪਾਊਡਰ ਪਾਓ। ਰੋਧਕ ਕਿਸਮਾਂ ਜਿਵੇਂ Arka Gaurav ਵਰਤੋ।

ਪੱਤਾ ਮਰੋੜ: ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਪੱਤੇ ਮੁੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾੜੀਆਂ ਤੇ ਧੱਬੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾੜੀਆਂ ਸੁੱਜ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਰੋਕਥਾਮ: ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜੜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪੁੱਟ ਦਿਓ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਅੱਗੇ ਨਾ ਵੱਧ ਸਕੇ।

• ਕੀੜੇ ਮਕੌੜੇ ਤੇ ਰੋਕਥਾਮ

ਥਰਿੱਪ: ਇਸਦੇ ਹਮਲੇ ਨਾਲ ਚਿੱਟੇ ਧੱਬੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਧਾ ਰੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਰੋਕਥਾਮ: ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਮੈਲਾਥਿਆਨ(ਸਾਈਥਿਆਨ 50 ਈ ਸੀ 1.5 ਮਿ.ਲੀ. ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ) ਜਾਂ ਡਾਈਮੈਥੋਏਟ (ਰੋਗੋਰ 30 ਈ ਸੀ 2 ਮਿ.ਲੀ. ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ) ਦੀ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੀਟਾਂ ਨੂੰ ਨਿਕੋਟੀਨ ਸਲਫੇਟ 0.25% ਦੀ ਸਪਰੇਅ ਨਾਲ ਵੀ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਚੇਪਾ: ਇਹ ਪੌਦੇ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਦਾ ਰਸ ਚੂਸਦੇ ਹਨ।

ਰੋਕਥਾਮ: ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਮੋਨੋਕਰੋਟੋਫੋਸ 0.05-0.01% ਜਾਂ ਡੈਮੇਟਨ ਮਿਥਾਈਲ 0.05-0.02% ਪਾਓ।

ਜੂੰ: ਇਹ ਛੋਟੇ ਜੀਵ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਂਦੇ ਹਨ।

ਰੋਕਥਾਮ: ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਸਾਈਪਰਮੈਥਰਿਨ 5 ਈ ਸੀ 3 ਮਿ.ਲੀ. ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਸੀ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਡਾਈਮੈਥੋਏਟ (ਰੋਗੋਰ 30 ਈ ਸੀ 2 ਮਿ.ਲੀ. ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ) ਜਾਂ ਡਿਕੋਫੋਲ(ਕੈਲਥੇਨ 1.5 ਮਿ.ਲੀ. ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ) ਦੀ ਵੀ ਸਪਰੇਅ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਕੱਚੇ ਅਤੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਫਲਾਂ ਦੀ ਤੁੜਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਫਲ ਨਰਮ ਅਤੇ ਕਰਾਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਤੁੜਾਈ ਲਈ ਚੰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਿਮਲਾ ਮਿਰਚ ਦੀ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਔਸਤਨ 40-50 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਝਾੜ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।